Matematyka nie jest ani trudna, ani nudna.
Zwłaszcza jeśli zaprzyjaźnimy się z nią od dziecka.
(Arystoteles)
Wstęp
Edukacja matematyczna jest elementem niezbędnym w rozwoju intelektualnym każdego człowieka, również tego najmniejszego. Dzieci nie tylko mają potrzebę dokonywania porównań, przeliczania, są gotowe do dostrzegania zależności. W życiu najmłodszych uczestników edukacji jest więcej poważnych matematycznych problemów niż mogłoby się wydawać. Proste sytuacje takie jak kłótnia o niesprawiedliwy podział klocków, tęsknota za mamą i dezorientacja w przebiegu dnia, nieumiejętność odzwierciedlenia prostych szlaczków czy brak cierpliwości w oczekiwaniu na swoją kolej – to zaledwie wierzchołek lodowej góry problemów matematycznych jakie stają przed dzieckiem.
Matematyka porządkuje życie przedszkolaka – pozwala mu orientować się w czasie, przestrzeni, schemacie własnego ciała. Pozwala analizować i wyciągać wnioski dotyczące prawdopodobieństwa niektórych zdarzeń. Pomaga dążyć do sprawiedliwego rozwiązywania konfliktów, choćby poprzez dzielenie się po równo. Pozwala kontrolować np. zmianę bawienia się daną zabawką dzięki nabywaniu orientacji w czasie. Uczy dostrzegania rytmów i pomaga zrozumieć kolejność, gdy dziecko na coś czeka. Umiejętność dostrzegania regularności, odczytywania symboli, łączy się z nauką pisania i czytania.
Dzieci trzyletnie nabywają w przedszkolu umiejętność posługiwania się określeniami położenia przedmiotów w przestrzeni, kierunku (w przód, w tył, do góry, w dół), przyswajają określenia czasu (długo - krótko), podejmują próby klasyfikowania przedmiotów oraz gromadzą przedmioty mające wybraną wspólną cechę (wielkość, kształt, kolor, przeznaczenie), porównują liczebność zbiorów (dużo - mało, tyle samo) oraz posługują się liczebnikami: jeden i dwa.
Dzieci czteroletnie rozróżniają, porównują i nazywają położenie przedmiotów w przestrzeni, kierunek i długość, przyswajają określenia czasu, klasyfikują przedmioty, porównują liczebność (równo, mniej, więcej), posługują się liczebnikami głównymi (jeden, dwa, trzy, cztery).
Dzieci pięcioletnie coraz dokładniej rozróżniają, porównują i nazywają położenie przedmiotów w przestrzeni w odniesieniu do siebie (na prawo, na lewo, naprzeciw), kierunek (w prawo, w lewo), długość mierzoną miarą dowolnie obraną, nazywają dni tygodnia oraz pory roku, klasyfikują przedmioty, porównują dwa zbiory różnych przedmiotów przez łączenie w pary po jednym elemencie z każdego zbioru (zbiory równoliczne i nierównoliczne), liczą elementy zbioru do 10 oraz posługują się liczebnikami porządkowymi. Ostatnim etapem jest praktyczne zaznajomienie z dodawaniem liczb oraz działaniem odwrotnym — odejmowaniem.
Zajęcia dla dzieci muszą być wypełnione zabawami, ciekawymi zadaniami i grami. Trzeba także rozmawiać z dzieckiem, gdyż sprzyja to rozwojowi jego myślenia. Zabawy i gry dydaktyczne spełniają ogromną rolę w rozwijaniu kompetencji matematycznych tych dzieci. Kształtują pojęcia matematyczne, pomagają dzieciom w zdobywaniu doświadczeń w zakresie działań matematycznych, ćwiczą technikę rachunkową, umożliwiają zrozumienie trudnych pojęć matematycznych, pozwalają na samodzielne wyciąganie wniosków z przeżywanych sytuacji.
SPIS TREŚCI
I. Opis innowacji
II. Treści programowe
III. Cele innowacji pedagogicznej
IV. Metody i formy pracy
V. Przewidywane efekty wdrożenia innowacji
VI. Ewaluacja
I. OPIS INNOWACJI
Temat innowacji: „Mali matematycy”
Autor innowacji: mgr Agnieszka Kubeczko - Misztal, mgr Jolanta Rogula, mgr Elżbieta Kędzierska
Miejsce realizacji: Przedszkole Samorządowe nr 1 w Kielcach
Rodzaj innowacji: innowacja metodyczno – organizacyjna
Innowacja skierowana jest: do dzieci w wieku 3 – 6 lat
Termin realizacji: wrzesień 2021 – maj 2022 r.
Podstawa prawna:
- Ustawa z 7 września 1991 r. o systemie oświaty (tekst jedn.: Dz. U. z 2016 r. poz. 1943 ze zm.) - art. 22 ust. 2 pkt 6.
- Ustawa z 14 grudnia 2016 r. Przepisy wprowadzające ustawę – Prawo oświatowe (Dz.U. z 2017 r. poz. 60) - art. 15 pkt 29b.
- Ustawa z 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe (Dz.U. z 2017 r. poz. 59).
- Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z 9 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków prowadzenia działalności innowacyjnej i eksperymentalnej przez publiczne szkoły i placówki (Dz.U. z 2002 r. nr 56, poz. 506 ze zm.).
Opis sposobu realizacji innowacji
Innowacja „Mali matematycy” opiera się na założeniu nauki poprzez zabawę, doświadczenia, eksperymenty i działanie za pomocą konkretów i praktycznych ćwiczeń. Treści programowe odwołują się do wskazań „Podstawy programowej wychowania przedszkolnego”.
Program ma charakter otwarty – jego treści mogą być rozszerzane w zależności od zainteresowań dzieci.
II. Treści programowe zostały opracowane w obszarach dotyczących:
- Orientacji przestrzennej – kształtowanie umiejętności, które pozwolą dziecku dobrze orientować się w przestrzeni i rozmawiać o tym, co się wokół niego dzieje.
- Rytmów i rytmiczności – rozwijają umiejętność skupiania uwagi na prawidłowościach i korzystania z nich w różnych sytuacjach; potrzebne są przy nabywaniu umiejętności liczenia i rozumienia sensu mierzenia.
- Określeń czasu.
- Przewidywania następstw - przyczyna i skutek.
- Kardynalnego i porządkowego aspektu liczby. Rozwiązywania zadań z treścią, zapisywania czynności matematycznych znakami. Porównywania liczb (dzieci 6-letnie).
- Klasyfikowania, systematyzowania – czyli wspomaganie rozwoju czynności umysłowych potrzebnych do tworzenia pojęć (wprowadzenie dzieci do zadań o zbiorach i ich elementach – segregowanie).
- Intuicji geometrycznych - kształtowanie pojęć geometrycznych – dziecko konstruuje w swoim umyśle pojęcia: figury, układanie szlaczków, lustrzane odbicia figur.
- Rozwijanie umiejętności mierzenia długości - w zakresie dostępnym dzieciom (1 cm, 1 m, 1 km, stopa, kroki, łokieć, dłoń, patyk, sznurek, miara) oraz mierzenia płynów – pomaga dzieciom zrozumieć pojęcia: mniej – więcej.
- Konstruowanie gier przez dzieci – hartuje odporność emocjonalną i rozwija zdolności do wysiłku umysłowego: gry – opowiadania, gry z czynnościami matematycznymi (doliczania, odliczanie).
- Korzystania w zabawach matematycznych z technologii informatyczno – komputerowej (zabawy z kodowaniem).
III. Cele innowacji pedagogicznej
Cele główne:
- rozwijanie zainteresowań i uzdolnień matematycznych dzieci,
- wspomaganie rozwoju umysłowego dzieci o zróżnicowanych możliwościach intelektualnych,
- zdobywanie wiadomości i umiejętności niezbędnych do osiągnięci dojrzałości szkolnej,
- kształtowanie odporności emocjonalnej niezbędnej do radzenia sobie z zadaniami o charakterze matematycznym,
- zapobieganie ewentualnym niepowodzeniom w uczeniu się matematyki, wyrównywanie szans
- rozwijanie matematycznej wyobraźni
- rozbudzenie wiary dziecka we własne możliwości;
Cele szczegółowe:
Dziecko potrafi:
- wskazać stronę prawą, lewą;
- potrafi wychwycić i kontynuować powtarzający się rytm;
- potrafi ułożyć rytm
- potrafi dostrzegać i nazywać pory dnia, dni tygodnia, pory roku;
- wykazuje zainteresowanie zegarem, następstwem czasowym
- przewiduje skutki czynności manipulacyjnych na przedmiotach;
- łączy przyczynę ze skutkiem, przewiduje co może się zdarzyć;
- liczy obiekty i odróżnia błędne liczenie od poprawnego;
- ustala równoliczność zbiorów, porównuje, określa część wspólną zbioru;
- rozpoznaje i nazywa figury geometryczne;
- rozpoznaje przedmioty, rzeczy w kształcie figur geometrycznych;
- wie, na czym polega pomiar długości;
- zna proste sposoby mierzenia;
- potrafi ułożyć treść do działania matematycznego;
- próbuje wykonać zapis matematyczny do zadania z treścią;
- odczytuje zakodowane treści;
- podejmuje próby tworzenia prostych gier planszowych;
- potrafi korzystać z technologii komputerowej w celach edukacyjnych.
IV. Metody i formy pracy
Metody czynne:
- zajęć praktycznych – wykonywanie przez dzieci różnych zadań o charakterze praktycznym, powtarzanie wiedzy z danego zakresu,
- zadań stawianych dziecku – zabawy badawcze, doświadczenia, eksperymenty
- metody problemowe – gry dydaktyczne, gry multimedialne, burza mózgów, kierowanie działalnością dziecka poprzez inspirowanie oraz podsunięcie pomysłu do samodzielnych działań,
- metody ekspresyjne – działalność plastyczna i konstrukcyjna dzieci,
- aktywizujące – gry dydaktyczne i multimedialne.
Metody percepcyjne:
- obserwacja,
- pokaz,
- podanie przykładu, wzoru postępowania.
Metody słowne:
- pogadanki i prelekcje,
- opis,
- objaśnienia,
- instrukcje słowne omawianie gier, ilustracji, układanek, plansz matematycznych, mat do działań ruchowych, twisterów, programów komputerowych.
Metody operatywne:
- metoda ćwiczeń,
- metoda praktycznych działań,
- gry, zabawy
Formy pracy:
- praca indywidualna,
- w małych zespołach,
- praca z całą grupą.
V. Przewidywane efekty wdrożenia innowacji
Dla nauczyciela:
- poszukiwanie metod wspierających dzieci w rozwoju uzdolnień oraz wspomaganie tych, które rozwijają się wolniej lub nieharmonijnie;
- stymulowanie rozwoju aktywności dzieci poprzez stosowanie różnorodnych ćwiczeń i podnoszenie jakości pracy przedszkola.
Dla dziecka:
- nabieranie odporności emocjonalnej i zdolności do wysiłku intelektualnego;
- nabywanie umiejętności do samodzielnego zdobywania wiedzy;
Dla rodzica:
- radość w osiąganiu przez dziecko umiejętności w dziedzinie matematyki;
- dostrzeganie u dziecka wiary we własne możliwości;
VI. EWALUACJA
Realizowany program zakłada systematyczną jego ewaluację, która służyć będzie badaniu nabytych przez dzieci umiejętności matematycznych. Prowadzona ewaluacja pozwoli na refleksję nad własną pracą nauczycieli.
Sposoby ewaluacji:
- obserwacja dzieci podczas zajęć;
- analiza aktywności dzieci podczas zajęć;
- analizę arkuszy obserwacji dzieci z zakresu pojęć matematycznych
- rozmowy indywidualne z dziećmi;
- karty pracy dzieci;
- informacje zwrotne od rodziców dotyczące wpływu prowadzonych zajęć na umiejętności dzieci z zakresu pojęć matematycznych.