Matematyka nazywana jest królową nauk, gdyż pobudza aktywność umysłową, uczy krytycznego myślenia, abstrahowania oraz matematycznego przedstawiania i rozpatrywania zjawisk. Kształtuje odporność emocjonalną konieczną w radzeniu sobie w nowych, trudnych sytuacjach i rozwija wiarę we własne możliwości. Uczy wytrwałości i samodzielności. Bez wątpienia jest jedną z dziedzin wiedzy, która najbardziej przydaje się w życiu codziennym.
Dla współczesnego społeczeństwa matematyka jest kluczem do sukcesów w wielu dziedzinach życia. Znajomość matematyki stwarza możliwość szerszego dostępu do rynku pracy, a co za tym idzie zapewnienie statusu społecznego. Można by wymieniać jeszcze wiele powodów, dla których warto rozwijać kompetencje matematyczne. Najważniejszym i wielokrotnie sprawdzonym jest ten, iż dzięki matematyce życie staje się bardziej uporządkowane, a co za tym idzie po prostu łatwiejsze.
CZY MOŻNA ZAPEWNIĆ DZIECKU SUKCES W NAUCE MATEMATYKI?
W nauczaniu matematyki ważna jest odporność emocjonalna.
Dojrzałość psychiczna nie jest czymś, co pojawia się w rozwoju nagle. Jest to proces, który należy kształtować już w okresie przedszkolnym. Musi on przebiegać w połączeniu z intensywnym rozwojem myślenia oraz ćwiczeniem pewnych umiejętności matematycznych. Istotna jest też świadomość tego, w jaki sposób dzieci się uczą. Większość dorosłych uważa, że dobrym sposobem uczenia się jest wyjaśnianie, tłumaczenie i opowiadanie o tym, co jest ważne i potrzebne. Tymczasem w edukacji matematycznej przedszkolaków najważniejsze są osobiste doświadczenia dziecka stanowiące budulec, z którego dziecko tworzy pojęcia i umiejętności. Jeżeli doświadczenia są specjalnie dobrane, przyczyniają się do rozwoju myślenia i hartowania dziecięcej odporności.
WSZYSTKO ZACZYNA SIĘ OD DOŚWIADCZEŃ.
W trakcie ich przetwarzania dziecko musi mówić. Nazywanie przedmiotów oraz wykonywanych czynności sprzyja koncentracji uwagi i pomaga dziecku dostrzegać to, co ważne. Dziecięce wypowiedzi są też cenną wskazówką dla dorosłego, czy dziecko rozumuje właściwie i czy uczy się tego, co trzeba. Jeżeli dorosły chce zajmować się dziecięcą matematyką powinien wiedzieć, jak organizować zajęcia dla dzieci. Muszą one być wypełnione zabawami, ciekawymi zadaniami i grami. Trzeba także rozmawiać z dzieckiem – sprzyja to rozwojowi jego myślenia.
W JAKI SPOSÓB ROZWIJAĆ KOMPETENCJE MATEMATYCZNE U PRZEDSZKOLAKA?
Prof. Edyta Gruszczyk-Kolczyńska, specjalistka od dziecięcej matematyki, wyróżnia następujące kręgi tematyczne, które powinny być kształtowane u dzieci:
* Orientacja przestrzenna – to umiejętności, które pomogą dziecku orientować się w przestrzeni.
* Rytmy – czyli dostrzeganie prawidłowości w otaczającym świecie i korzystanie z nich w różnych sytuacjach.
* Kształtowanie umiejętności liczenia, a także dodawania i odejmowania – obejmuje liczenie na konkretnych przedmiotach, a także w pamięci.
* Wspomaganie rozwoju operacyjnego rozumowania – celem jest przygotowanie dziecka do zrozumienia pojęcia liczby naturalnej. Umiejętności te będą przydatne w szkole.
* Rozwijanie umiejętności mierzenia długości – umiejętności przydatne w życiu codziennym oraz szkole.
* Klasyfikacja – pomoc dzieciom w tworzeniu pojęć. Jest to dobre wprowadzenie do nauki o zbiorach i ich elementach.
* Układanie i rozwiązywanie zadań arytmetycznych – jest to doskonalenie umiejętności rachunkowych.
* Zapoznanie dzieci z wagą i sensem ważenia – jest to umiejętność bardzo lubiana przez dzieci oraz mająca częste zastosowanie w praktyce.
* Mierzenie płynów – to ćwiczenia, które pomogą dziecku zrozumieć, że wody jest tyle samo, jeśli przelejemy ją do innego naczynia.
* Intuicje geometryczne – kształtowanie pojęć geometrycznych. Jest wiele możliwości wykorzystania figur geometrycznych w zabawie.
* Konstruowanie gier przez dzieci – kształtuje odporność emocjonalną oraz jest okazją do wysiłku intelektualnego.
* Zapisywanie czynności matematycznych – stanowi bezpośrednie przygotowanie do lekcji matematyki w szkole.
JAK WSPIERAĆ DZIECKO W NAUCE MATEMATYKI?
* Wykorzystywać codzienne sytuacje i zabawy, by ćwiczyć z dzieckiem to, co mieści się w obszarach tzw. gotowości szkolnej: orientację przestrzenną, orientację na kartce, rytmy, myślenie przyczynowo-skutkowe, klasyfikowanie, liczenie i ustalanie liczby obiektów, dodawanie i odejmowanie, rozdzielanie po kilka, ustawianie po kolei i numerowanie, rozpoznawanie figur geometrycznych, mierzenie długości, mierzenie ilości płynów w naczyniach, ważenie przedmiotów, układanie i rozwiązywanie prostych zadań z treścią…
* Gry różnego rodzaju, w tym planszowe, są doskonałym sposobem na kształtowanie odporności emocjonalnej, której dzieci potrzebują wiele, by poradzić sobie z wyzwaniami, jakie stawia przed nimi edukacja szkolna i funkcjonowanie w klasie szkolnej.
To właśnie podczas gier dzieci uczą się m.in. liczenia, co oznacza przesuwanie pionka po planszy o „tyle” pól i uczą się czegoś jeszcze – przestrzegania obowiązujących w grze reguł, radości zwycięstw i godzenia się z przegraną, zrozumienia, że raz się przegrywa, a raz wygrywa… Te doświadczenia to lekcje, które będą kontynuowane przez całe życie w różnych okolicznościach. Wyniesione w sytuacji zabawy i gry dobre nawyki pomogą radzić sobie z wygranymi i przegranymi w życiu!
* Pozwolić dziecku na własne drogi poszukiwania rozwiązań, a nie podawać gotowe schematy, oczywiście nie tracąc czujności i towarzysząc dziecku podczas tej przygody!
* Pozwolić na popełnianie błędów i nie korygować ich natychmiast, raczej zachęcić do poszukania innej drogi.
* Dobrze przy tym wszystkim pamiętać, że dziecko może dojść do właściwego rozwiązania niekoniecznie przechodząc dokładnie przez całą dobrze nam znaną procedurę.
* Niezwykle istotne jest to, by zawsze pamiętać, że to co oczywiste i proste dla dorosłego, dla dziecka takie nie jest, wymaga od niego wiele wysiłku i ten wysiłek należy doceniać i do tego wysiłku motywować, bez krytykowania za nieudane próby i błędy. Ćwiczenie czyni mistrza… Na to potrzeba czasu! A w atmosferze zabawy i akceptacji łatwiej o wytrwałość.
* Nie ganić dziecka za to, że czegoś nie umie jeszcze zrobić, lub robi to nieporadnie. Dzieci w wieku przedszkolnym, by pojąć pewne zasady i nabyć pewnych umiejętności, potrzebują bardzo wielu powtórzeń.
Pamiętać o tym, że dziecko potrzebuje zebrać wiele doświadczeń, pracując z tzw. konkretem, czyli na przykład klockami, kasztanami, patyczkami, plasteliną itp., by ułożyć sobie w głowie, na czym polega dodawanie, odejmowanie, dzielenie, mnożenie, mierzenie, ważenie itp.
Jeśli dziecko ma problem z rozwiązaniem zadania, które nam, dorosłym, wydaje się proste, wręcz banalne, ustne tłumaczenie mu, na czym polega rozwiązanie, prawdopodobnie nie przyniesie większego skutku. Trzeba sięgnąć do wspomnianego konkretu – patyczków czy kamyków i na nich przedstawić treść zadań, w dodatku tyle razy, ile trzeba.