Przyrodę można nazwać sprzymierzeńcem w wychowaniu dziecka, gdyż wychodzi naprzeciw nieomal wszystkim jego potrzebom, sprzyja harmonijnemu rozwojowi, dostarcza głębokich przeżyć i budzi zainteresowanie wszystkim, co się porusza, żyje, zmienia. Ważne jest zatem, aby organizować dzieciom czynne kontakty z ich otoczeniem, gdyż to one dostarczają wielu korzyści dla wszechstronnego rozwoju dziecka. Mając na uwadze rozwój fizyczny, zabawa i ruch na powietrzu niewątpliwie przyczyniają się do zdrowia dziecka. Pod wpływem przyrody dziecko staje się silniejsze i odporniejsze na wiele chorób, to przyroda wraca mu utracony apetyt, pogłębia jego sen, a także wzmacnia system nerwowy i pobudza aktywność całego organizmu. Dziecko, przebywając na łonie natury, jest niezwykle ruchliwe. W toku zabaw ruchowych podnosi się wydolność wielu narządów i układów, zwłaszcza układu ruchowego i mięśniowego, krążenia, oddechowego, przemiany materii, a także rozwijają się wszystkie elementy motoryki: siła, szybkość, zręczność, wytrzymałość oraz umiejętności ruchowe przydatne na co dzień.
Przebywanie dzieci na świeżym powietrzu, połączone z ruchem, wpływa bardzo korzystnie na ich rozwój organizmu, pozwala na rozładowanie energii wewnętrznej. Dzieci w trakcie gier i zabaw mają kontakt z rówieśnikami, tworzą grupy oraz rywalizują ze sobą. Każde zaangażowanie dzieci w grę lub zabawę ma pozytywny wpływ na ich rozwój osobowości. Uczy współdziałania w grupie, wyzwala chęć walki, pozwala na świadome przeżywanie zwycięstw i godne przyjmowanie porażek. Ruch, oprócz tego, że wzmacnia organizm dziecka, daje mu także wiedzę temat jego własnej osoby, innych ludzi, przestrzeni i przedmiotów. Poprzez ruch dziecko uczy się siebie i świata. Ruch to zdrowie nie tylko fizyczne, ale też dobra kondycja psychiczna oraz lepszy rozwój umysłowy, to własne działanie, użycie swojego ciała i zmysłów. Ruch to doświadczenie najbardziej podstawowe, który pobudza rozwój mięśni, serca i płuc, co ma szczególne znaczenie w okresie dzieciństwa, kiedy maluch rozwija się i rośnie. Ruch ma też istotny wpływ na kształtowanie się i pracę mózgu. U dziecka myślenie najpierw zachodzi poprzez aktywne działanie. Ruszając się – uczy się, czyli trenuje ciało, ale umysł też.
Mózg ma bardzo duże zapotrzebowanie na tlen, a zabawy ruchowe zwiększają napływ krwi do mózgu, a tym samym jego dotlenienie. Pod wpływem ruchu wydzielają się w mózgu substancje chemiczne (neurotrofiny), które pobudzają rozwój komórek nerwowych i usprawniają połączenia między nimi. Każdy nasz ruch wymaga współdziałania wielu mięśni, orientacji w otoczeniu, wiedzy o stanie własnego ciała, wykorzystania informacji zgromadzonych w magazynach pamięci. Angażuje więc wiele obszarów mózgu, co wpływa na rozwój umysłowy dziecka. Dziecko samo dąży do tego, by poznać świat całym swoim ciałem i wszystkimi zmysłami – w ten sposób chce go zrozumieć. Sprzyja mu w tym naturalna ciekawość świata, potrzeba aktywności, radość z przeżywania zmysłowego, gotowość by iść aż do własnych granic. W wieku przedszkolnym zachodzą procesy rozwojowe, które tworzą podstawę dla późniejszej sylwetki i zdolności do wysiłku.
Ruch jest motorem rozwoju dziecka. Dlatego stwarzajmy dzieciom zarówno w przedszkolu jak i domu okazje do ruchu, podtrzymujmy i rozwijajmy ten naturalny nawyk ruszania się. Jak to zrobić? Bawić się. W jaki sposób? Podpowiadamy trzy rodzaje zabaw ruchowych. Każda z nich przynosi inne korzyści.
Poszukiwacze skarbów
To idealna zabawa dla starszych dzieci. Rozwija wyobraźnię, uczy logicznego myślenia, czytania map oraz zwracania uwagi na szczegóły. Jak grać? Najprostszą wersją jest przygotowanie mapy, na początek łatwej. Następnie należy ofiarować ją dziecku i dać mu czas na odnalezienie drogocennego skarbu (może to być pudełko z łakociami, bilet do kina na fantastyczną bajkę lub niewielka zabawka). Oczywiście wcześniej ukryjmy skarb w bezpiecznym miejscu. Jeśli bawimy się na własnym podwórku, nie musimy się martwić, że skarb dostanie się w niepowołane ręce. Jednak w sytuacji, gdy bawimy się przed blokiem, ukryjmy go w miejscu, do którego nie mają łatwego dostępu inne dzieci, np. w dziupli.
Wyścigi
Nawet małe dzieci wykazują pewną chęć rywalizacji. Dlatego można od czasu do czasu urządzić zawody biegowe. Jeśli jesteśmy rodzicami jedynaka, sami stańmy na starcie. Metą niech będzie najbliższe drzewo lub ławka. Dla starszych dzieci trasa może być dłuższa. Oczywiście pozwólmy dziecku od czasu do czasu wygrać – maluch też chce poczuć, że jest w czymś najlepszy.
Puszczanie latawca
Nie trzeba wydawać na nią majątku, bo latawiec można zrobić wraz z dzieckiem. Przy tej okazji pociecha nauczy się zasad konstrukcji i rozwinie swoje zdolności manualne. Jedyne, czego będziemy potrzebować to klej, arkusz papieru, drewniane listewki, sznurek, taśma klejąca, nóż, piłka, nożyczki, farby bądź flamastry i... odrobina cierpliwości. Po zrobieniu latawca warto wybrać się na pobliskie wzgórze i tam spróbować swoich sił. Jest to idealna zabawa dla ojców i synów. Zacieśnia więzi oraz uczy skutecznej współpracy.
Ciuciubabka, Raz, dwa, trzy – Baba Jaga patrzy, Stoi różyczka, Uciekaj myszko do dziury czy Baloniku mój malutki… – chyba każdy z nas pamięta te zabawy jeszcze ze swojego dzieciństwa. Mimo upływu lat, nic się nie zmieniło i zabawy te nadal są atrakcyjne dla najmłodszych, dlatego nie zapominajmy o nich podczas codziennych zabaw. Do „klasyków” zaliczymy na pewno jeszcze grę w klasy i w kolory, a także zabawę w chowanego.
Bardzo ważne znaczenie dla aktywności dziecka maja również rodzinne spacery. Okazuje się, że rodzinne spacery to zanikająca tradycja. Ze względu na to iż coraz mniej chodzimy na spacery, cierpi nasza kondycja fizyczna i zdrowotna. Spacery są bowiem wręcz idealną formą aktywności fizycznej. Ruch na świeżym powietrzu ma dobry wpływ na funkcjonowanie całego organizmu. Zwłaszcza zimą, gdy większość z nas ma zdecydowanie za mało ruchu. Jednakże rodzinny spacer ma nie tylko dobry wpływ na nasze zdrowie. Spacer ma bowiem o wiele większe znaczenie. Pozwala rodzinie na kultywowanie wzajemnych zainteresowań i spędzanie w pożyteczny sposób czasu na świeżym powietrzu. Na dworze – z dala od telewizora, kuchennych urządzeń i telefonów myśli się zupełnie inaczej. Można porozmawiać o sprawach, o których w domu mówi się o wiele trudniej niż na łonie przyrody. Dzieci mogą wreszcie się wybiegać, poszaleć, po prostu poruszać się na powietrzu.
Stwarzając dziecku dobre warunki do zabaw ruchowych na świeżym powietrzu przyczyniamy się do jego całościowego rozwoju. Jak wiadomo najważniejszym czynnikiem w zabawie jest ruch i musi być go dużo, aby wpływać dodatnio na rozwój dziecka. Dlatego też każda zabawa jest tym wartościowsza, im więcej ruchu i radości dostarcza dziecku. Ruch w zabawie jest ruchem dowolnym – jego formę i częstotliwość reguluje samo dziecko.
Zabawy ruchowe są jednym z najwszechstronniejszych środków wychowania fizycznego, powodują odprężenie psychiczne, wyładowanie nadmiaru energii, a co za tym idzie, służą czynnemu wypoczynkowi.
Literatura:
Roman Trześniowski "Gry i zabawy ruchowe”, Wydawnictwo „Sport i Turystyka” Warszawa;
Małgorzata Cieślak „Gry i zabawy dla dzieci”, Wydawnictwo „Nasza Księgarnia” Warszawa.